Araştırmaya katılan işletmelerin yüzde 48'i, gelecek dönemde aile işleri için yeni alanlara yatırım yaparak çeşitlendirmek istediğini belirtti
TAİDER Aile İşletmeleri Derneği tarafından gerçekleştirilen TAİDER Üye Profil ve Eğilimler Araştırması’na göre aile şirketlerinin gelecek planları için en önemli iki konu Halefiyet Planlaması/Nesil Devri ve Aile Anayasası’nın tamamlanması olarak görülüyor.
İşletmenin kurumsallaşmasına benzer şekilde, ailede kurumsallaşmaya da yüksek önem veriliyor. Araştırmaya göre ortalama 44 yaşında olan TAİDER üyesi aile şirketlerinin yüzde 75’i sanayi, yüzde 25’i hizmet sektöründe faaliyet gösteriyor. Şirketlerin yüzde 53’ünü 100 milyon TL-1 milyar TL arasında konsolide ciro üreten işletmeler, yüzde 40’ını da 100 milyon TL altında ciro üreten işletmeler oluşturuyor. 1 milyar TL üzeri ciro üreten işletmeler ise yüzde 5 oranında.
Türkiye’deki aile şirketlerinin kurumsallaşmasını ve kârlı sürdürülebilir büyümesini destekleyerek, Türkiye’nin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak amacıyla faaliyetlerini sürdüren TAİDER Aile İşletmeleri Derneği, TAİDER üyesi aile işletmelerinin birbiriyle kesişen “Aile, İş ve Ortaklık” boyutlarında yapılanmalarını, liderlik ve devir süreçlerini, işletmenin ve ailenin kurumsallaşma adımlarını, gelecek ile ilgili endişe ve planlarını ortaya koyduğu TAİDER Üye Profil ve Eğilimler Araştırması’nı gerçekleştirdi.
Araştırmaya, ortalama 44 yıldır faaliyet gösteren, birçok farklı sektörden aile işletmelerine mensup 201 TAİDER üyesi katıldı. Aile şirketlerinin profiline bakıldığında, işletmelerin yüzde 50’sinde ikinci neslin liderlik yaptığı görülüyor, yani birinci nesilden ikinci nesile geçiş süreci işletmelerin yarısında tamamlanmış durumda. Aile işletmelerinin yüzde 14’ünde üçüncü nesile geçiş gerçekleşirken, liderlerin üçte ikisi bu görevi 20 yıl ve üzerinde bir süredir sürdürüyor. Anket sonuçlarına göre nesilden nesile geçişte ailenin liderliği değişmiyor olsa da, işin lideri değişiyor ve bu durumda lider sayısı artıyor.
Ortalama iş tecrübesi 20 yıl ve üzeri
Çalışmaya katılan TAİDER üyeleri ağırlıklı olarak 50 yaş civarındayken; katılımcıların yüzde 48’ini kadın ve yüzde 52’sini erkek üyeler oluşturuyor. Katılımcıların yüzde 53’ü ikinci nesili, yüzde 26’sı ise üçüncü nesili temsil ediyor. Araştırmaya katılan üyelerin ortalama iş tecrübesi 20 yıl ve üzerinde. Bu sürenin ortalama 17 yılını kendi aile şirketlerinde geçiren katılımcılar, ortalama üç yıl aile işletmeleri dışında çalışmış gözüküyor.
Katılımcıların yüzde 56’sı yönetim kurulunda yer alırken, yüzde 30’u icra kurulunda, yüzde 13’ü ise hem icra hem de yönetim kurulunda görev alıyor. Aile liderliği ile işletme liderliğini üstlenen kişilere bakıldığında yüzde 53 oranında ayrı, yüzde 47 oranında aynı kişiler olduğu görülüyor. İşletme liderliğini devretse dahi, aile büyüğü ailenin liderliğini sürdürüyor. Yüzde 67 oranında şirkete katılım konusunda kadın ve erkeklere eşit fırsat tanınıyor.
Katılımcıların yüzde 48’i yeni alanlara yatırım yapmayı düşünüyor
Ortalama 44 yaşında olan TAİDER üyesi aile şirketlerinin yüzde 75’i sanayi, yüzde 25’i hizmet sektöründe faaliyet gösteriyor. Ankete katılan aile şirketlerinin yüzde 53’ünü 100 milyon TL-1 milyar TL arasında konsolide ciro üreten işletmeler, yüzde 40’ını da 100 milyon TL altında ciro üreten işletmeler oluşturuyor. Bir milyar TL üzeri ciro üreten işletmeler ise yüzde 5 oranında.
Katılımcıların yüzde 48’i gelecek dönemde aile işlerini yeni alanlara yatırım yaparak çeşitlendirmeleri gerektiğini düşünüyor. İşletmelerin yüzde 69’unda yönetim kurulu, yüzde 40’ında icra kurulu etkin olarak çalışıyor. Bağımsız üyeler bulunan yönetim kurulu oranı ise yüzde 27. Üye işletmelerin yüzde 90’ının İstanbul ve/veya İzmir’de en az bir operasyonları bulunuyor.
İşletmelerinin yüzde 66’sı kurumsallaşma yolunda
Ankete katılan aile şirketlerinin yüzde 60’ında hisseler çekirdek ailenin elindeyken, hissedar olan aile üyelerinin sayısı beş kişiden az ve şirket hisselerinin yüzde 81 ailenin kontrolünde bulunuyor. Aile dışı ortaklıklarda yerli hissedar oranı yüzde 13, yabancı hissedar oranı yüzde 4, halka açıklık oranı ise yüzde 3. Ankete katılan aile işletmelerinin yüzde 66’sı kendisini kurumsallaşma yolunda görürken, kurumsallaştığını düşünenlerin oranı ise yüzde 23.
Kadın ve erkeklere yüzde 67 oranında eşit fırsat tanındı
Katılımcıların ortalama yaşları 50 civarındayken, bunun yüzde 48'ini kadınlar, yüzde 52'sini de erkekler oluşturdu. Araştırmada Liderlerin ortalama iş tecrübeleri ise 20 yıl olarak belirlendi. Ayrıca kadın ve erkeklere şirkete katılım konusunda yüzde 67 eşit fırsat tanınması dikkat çekti.
İşletmelerin yüzde 69'unda yönetim kurulu, yüzde 40'ında icra kurulu etkin durumda. Bağımsız üyeler bulunan yönetim kurulu oranı ise yüzde 27.
Ankete katılan aile şirketlerinin yüzde 60'ında hisseler çekirdek ailelerin elinde gözükürken, hissedar olan aile üyelerinin sayısı beş kişiden az. Şirket hisselerinin ise yüzde 81'inin ailelerin kontrolünde bulunduğu ortaya çıktı. Kurumsallaştığını düşünen üyelerin oranı yüzde 23 iken, kurumsallaşma yolunda olduklarını belirten şirketlerin oranı yüzde 66.
Yönetim kurulu üyelerinin yüzde 31’i kadın
Araştırmaya göre yönetim kurulu üyelerinin içerisinde aile dışı bireylerin yüzde 25’ten fazla olduğunu belirten işletme oranı yüzde 40. Hisselerde aile sahipliği oranının iki katı olan bu durum, yönetim kurullarında aile dışı fikirlerin duyulması açısından olumlu görülüyor. Yönetim kurulu başkanlarının yüzde 89’u aile üyesi. Yönetim kurulu üyelerinin ortalama yüzde 31’i kadınlardan oluşuyor. Üst düzey yöneticilerde ise kadın oranı ortalama yüzde 26. TAİDER üyelerinin imalat ağırlıklı sektörlerde faaliyet gösterdiği göz önüne alındığında, kadının rolünün Türkiye genelinden çok farklı olduğu net bir şekilde ortaya çıkıyor. Katılımcı firmaların yüzde 42’sinde üst düzey yönetimin yüzde 25’inden fazlasını, yüzde 22’sinde ise yönetim kurulu üyelerinin yarıdan fazlasını kadınlar oluşturuyor.
Kararlar yüzde 34 uzlaşı yoluyla alınıyor
Üst düzey yöneticilerde aile üyesi hiç bulunmayan ya da yüzde 10’dan az olan işletmelerin oranı yüzde 60 olarak görülüyor. Yönetim kurullarında uzlaşı kültürünün yaygınlığına işaret eden verilere göre ankete katılan aile işletmelerinin yönetim kurullarında yüzde 34 oranında uzlaşı, yüzde 29 oranında da oybirliğiyle kararlar alınıyor.
Şirketlerin yüzde 41’inde hissedarlar sözleşmesi var
Ailelerin yüzde 72’si, üzerinde anlaşılmış sözlü ya da yazılı kurallara sahip iken, şirketlerin yüzde 41’inde hissedarlar sözleşmesi ve politikaları bulunuyor. Üyelerin 1/3’ü ise aile anayasasını devreye almış veya hazırlamaya başlamış durumda.
Şirketlerin yüzde 60’ı gelecek nesillerden endişe etmiyor
Katılımcıların yüzde 65’i aile işletmelerinde liderlerinin ortalama 21 yıl ve daha fazla görev yaptığını ifade ediyor. Ankete katılan aile şirketlerinin 1/3’ünde devir süreci planlamasının yetersizliği nedeniyle rahatsızlıkların ortaya çıktığı görülüyor. Şirketlerin yaklaşık yüzde 60’ı gelecek nesillerin aile işletmelerini en iyi şekilde yönetebilmesi konusunda endişeli olmadığını ifade ederken, bu sıkıntıları engellemek için liderin ya da lider seçim sürecinin önceden belirlenmesi ve yeni lider ile eski liderin birlikte çalışması işletmelerin yüzde 25’i tarafından benimseniyor.
Kaynak: Fortune Türkiye, T24
Comments