Metaverse olarak bilinen ve "kurgusal evren" olarak çevrilen kavram büyük teknoloji şirketlerinin, pazarlama profesyonellerinin ve iş analistlerinin son dönemde gündemlerinden hiç düşmeyen bir kavram
Son günlerde Facebook CEO'su Mark Zuckerberg ve Epic Games CEO'su Tim Sweeney gibi teknolojinin önde gelen isimlerinin açıklamaları ardından gündeme gelen metaverse nedir, ne değildir üzerine bir bakış.
Metaverse nedir?
Metaverse kavramını anlamak için öncelikli olarak kelimenin kendisine bakmalıyız. “meta” Yunancada “sonra, öte” anlamına gelen bir kelime. Meta kelimesi ve İngilizcedeki “universe” kelimelerinin birleştirilmesi ile türetilen Metaverse de “evrenötesi” anlamına geliyor.
Evrenötesi” yani “Metaverse” terimi ile ne kastediliyor? Kısaca açıklamak gerekirse Metaverse, tüm dijital dünyaların birleştirilmesiyle oluşturulan kolektif bir sanal paylaşım alanına, yani içinde tüm dijital dünyaların bulunduğu kurgusal evrene verilen isimdir. Birçok insana göre, gelecekte oluşturulacak olan bu Metaverse’e sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla ulaşmak mümkün olacak.
İlk bakışta Sanal Gerçeklik (Virtual Reality VR) teknolojisinin geliştirilmiş bir versiyonu olarak olarak değerlendirilen teknoloji aslında internetin geleceği olarak değerlendiriliyor. Birçok görüş, modern akıllı telefonlar 1980'lerin teknolojiden geri kalan cep telefonlarına kıyasla neyse, metaverse'in de sanal gerçeklik teknolojisi ile kıyasına çok benziyor. Bu teknoloji, bilgisayar başında olmak yerine, kurgusal bir gerçeklik olan meteverse'de bütün dijital ortamların birbirlerine bağlandığı bir sanal dünyaya yalnızca kulaklık ve gözlükten oluşan ekipmanla girebilmenizi mümkün kılıyor.
Çoğunlukla bilgisayar oyunları için kullanılan mevcut sanal gerçeklik teriminden farklı olarak, metaverse ile girilen kurgusal evrende, iş yapabilir, oyun oynayabilir, sinema salonuna giderek film izleyebilir veya sadece gezinebilmeniz mümkün oluyor. Özetle, sanal bir evrenden bahsediliyor.
Bazı görüşler bunun sanal bir evrende kendinizin bir temsilcisi olan üç boyutlu bir (3D) avatar yaratıp onu kullanabileceğinizi belirtiliyor ama şimdilik bu yalnızca bir fikir olduğu için metaverse için üzerinde uzlaşılmış net bir tanım söz konusu değil.
Tüm dijital ortamların birleştiği sanal bir evren: Metaverse
Şu an insanlar zaten dijital platformlar yoluyla çevrimiçi olarak birbirleriyle iletişim kurabiliyorlar. Ancak Metaverse fikri, insan etkileşimlerinin boyutunu bundan çok daha farklı bir yere taşımayı planlıyor. İnsanlar, Metaverse sayesinde kendilerini, sanal gerçeklik veya artırılmış gerçeklik yoluyla dijital bir evren içinde bulabilecek ve bu evrenin içinde kaybolabilecekler.
Sanal gerçeklik teknolojisi şu an için çoğunlukla oyunlarda kullanılıyor. Ancak Metaverse, sanal gerçekliğin ve artırılmış gerçekliğin kullanımını önemli derecede genişletecek. Yani bu dijital evrende, muhtemelen üç boyutlu bir avatar yaratılarak; çalışmak, gezmek, oyun oynamak, konsere gitmek, alışveriş yapmak gibi birçok günlük aktiviteyi yerine getirmenin mümkün olması bekleniyor. Ancak bunların şu an için sadece bir hayal olduğunu belirtmekte fayda var.
Kripto para birimlerinin de metaverse’te önemli bir yeri olduğunu söylemeden geçmemek gerek. Zaten son aylarda artan NFT satışlarından haberiniz varsa metaverse’ün bunlarla olan bağlantısını tahmin edebilirsiniz. NFT olarak satılan birçok eser dijital dünyalarda korunuyor. Bu eserlerin de metaverse’te, sergilenmesi ve satılabilmesi planlanıyor. Metaverse, blockhain teknolojisi sayesinde sahip olunan herhangi bir sanal varlığı dijital evrende kullanabilme imkânını sağlayabilecek. Kısaca özetleyecek olursak kripto para birimleri, sanal bir ekonominin başarılı bir şekilde oluşmasına ve işlemesine olanak sağlayabilir.
Popüler metaverse projeleri:
— Axie Infinity (AXS)
— Decentraland (MANA)
— Starlink (Starl)
— The Sandbox (SAND)
— Aavegotchi (GHST)
— Ufo Gaming (UFO)
Metaverse bu kadar popüler olma nedeni
Dijitalleşen yeni nesil dünyada ve arttırılmış gerçeklikte (augmented reality) her birkaç yılda bir bazı trendler ortaya çıkıyor ama genelde bunlar kısa bir süre sonra gündemden düşüyor. Nitekim, içinde bulunduğumuz yakın dönemde varlıklı yatırımcılar ve büyük teknoloji şirketleri arasında metaverse ile ilgili büyük bir ilgileri var. Eğer söylendiği gibi internetin geleceği olursa diye, hiç kimse geri kalmama çabasında. Dahası, bilgisayar oyunlarındaki VR (sanal gerçeklik) teknolojisinde kaydedilen gelişmeler ve cihazlar arası bağlanılabilirlik özelliğinin ihtiyaç duyulan seviyelere yaklaşmasıyla, ilk defa teknolojinin de bu sisteme uygun olduğu düşüncesi de hakim.
Facebook neden bu kadar ilgili?
Facebook metaverse inşasını en büyük hedeflerinden birisi haline geldi. VR tarafında yapmış olduğu yatırımlar kapsamında, Oculus setiyle Facebook sanal gerçekliğe ve bu setleri rakiplerine kıyasla daha ucuz hale getirmeyi başarmış ve HTC gibi rakiplerini safdışı bırakmayı başarmıştı. Bazı analistlere göre ucuz satış kararıyla zararı bile göze almış olabilir.
Facebook sosyal mekanlar ve gerçek dünyayla etkileşim kuranlar dahil, iş yerleri için de sanal gerçeklik (VR) uygulamaları geliştirdiği haberleri de son günlerde oldukça yaygınlaşmaya başladı. Özellikle rakip şirketleri satın alma yoluna giden Facebook, metaverse teknolojinin "tek bir şirket tarafından bir gecede geliştirilemeyeceğini" düşündüğü için her konuda işbirliğine açık olduğunu belirtti.
Facebook, "duyarlı ve sorumluluklar çerçevesinde metaverse geliştirilmesine" yardımcı olması için kar amacı gütmeyen gruplara 50 milyon dolar yatırım yaptığını duyurmuş olsa da, şirket, gerçek metaverse fikrinin hayata geçmesinin en az 10 ila 15 yıl alabileceği konusunda kararlı görünüyor.
Diğer şirketlerin metaverse teknolojisine bakış açısı nasıl?
Fortnite geliştiricisi Epic Games'in Başkanı Sweeney de uzun zamandır metaverse teknolojisiyle ilgili oldukça istekli tutumda olan açıklamalar yapmasıyla birlikte, çok oyunculu sanal oyunlar on yıllar boyunca interaktif dünyaların metaverse'e taşınabileceğine inandığını belirtiyor.
Fortnite son yıllarda ürün yelpazesini genişletip konserler ve marka etkinlikleri gibi faaliyetleri de kendi dijital dünyasına taşımaya devam eden büyük şirketlerden birisi. Örneğin Roblox, binlerce bireysel oyunun daha geniş bir ekosisteme bağlandığı bir platform kurmuş, diğer yandan 3D (3 boyutlu) geliştirme platformu Unity de "dijital ikizlere" -gerçek dünyanın dijital kopyalarına- yatırım yapması ile birlikte, grafik şirketi Nvidia da "Omniverse" adını verdiği, 3D sanal dünyaları birbirlerine bağlayan bir platform üzerinde bir süredir çalışmalarını sürdürüyor.
Her ne kadar metaverse teknolojinin ne olduğuyla ilgili birçok farklı görüş ortaya atılsa da öngörülerin çoğu bu teknolojinin merkezinde toplumsal insan etkileşimi üzerine kurulacağı yönünde hemfikir. Örneğin Facebook, Workplace adlı VR (sanal gerçeklik) uygulamasıyla ve Horizons adlı sosyal ortamla denemeler yapıyor. Her ikisi de kendi sanal avatar sistemlerinden istifade ediyor.
Bir diğer sanal gerçeklik (VR) uygulaması VRChat. Bu uygulama tamamen sanal ortamda dolanmaya, chat yapmaya odaklı. Yeni ortamlar keşfedip yeni insanlarla tanışmanın dışında herhangi bir amacı bulunmamakta. Uzun vadede, keşfedilmeyi bekleyen henüz popüler olmayan başka uygulamalar da geliştirilmeye devam ediliyor.
Epic Games CEO'su Sweeney, kısa bir süre önce Washington Post gazetesine verdiği röportajda, bir otomobil üreticisinin yeni model bir aracın reklamını yapabilmesi için "aracı test sürüşü için gerçek zamanlı, gerçek dünyaya bırakabileceği" bir dünya hayal ettiklerini paylaşmıştı. Bu tasavvurlar ilerleyen dönemde, e-ticaret alanında kıyafetlerin dijital versiyonlarını sanal ortamda üzerinizde denedikten sonra sipariş verebilmeyi ve sonra gerçek dünyaya dönüş yapabilmenizi sağlayabilir.
Bu teknoloji gerçekten (gerek) var mı?
VR teknolojisi özellikle son dönemde geliştirilmiş kulaklık ve gözlük setleriyle beklenen seviyelere gelmeyi başardı. Bu setlerde, oyuncuları sanal dünyada dolanırken kendi gözlerinizle 3 boyutlu olarak takip edebileceğiniz bir sistem de mevcut. Bu setler ve yan ekipmanlar giderek de yaygınlaşıyor. Oculus Quest 2VR oyun setleri 2020 yılında en çok talep gören hediyelik eşya kategorisinde en tepelerde yer alıyor.
Gelişmekte dijital dünyaların, daha verimli, daha istikrarlı ve daha güvenilir bağlantılara ihtiyaç duyması muhtemel. Bu da 5G ve ardından çıkacak yeni teknolojilerin yaygınlaşmasıyla sağlanabilir.
Şimdilik bu konu konuda konuşmak için çok erken. Metaverse teknolojisinin gelişimi gelecek on yıl içinde ve daha uzun süreler boyunca teknoloji devlerinin kendi aralarında girdikleri en büyük rekabet alanlarından birisi olacak. 2030'lu yıllarda, gerçek para biriminin yerini kriptoların yer aldığı, kurgusal evrenlerde farklı bir yaşam kuran insanlığın, yıllardır süregelen "kontrol altında" olan bir uygarlık yaratma isteğine katkı sağlayabilir mi sorusunun cevabını öğreneceğiz gibi görünüyor.
Meraklısına.. The Simpsons'ın 23. Sezon, 9. Bölümü "Holidays of Future Passed" izleyebilirsiniz. Bahsi geçen bölümde, metaverse hakkında çok güzel tasavvurlar yer alıyor.
Comments