ABD teknoloji devlerinin hepsinin Çin'de, hatta Facebook gibi şirketlerin faaliyetlerini sürdürdüğü bir zaman vardı ancak bugün, Apple'ın ülkedeki devasa varlığı giderek daha fazla göze çarpıyor
Geçen hafta Çin'de faaliyet gösteren Microsoft, sosyal ağı LinkedIn'i orada kapatacağını duyurdu. Şirket, Çin devletine uyma zorunluluğunun giderek daha zor hale geldiğini söyledi - bu yüzden fişi çekti.
Çin'in baskıcı politikaları nedeniyle, Apple'ın da benzer şekilde ülkede sansür sorunları ile uğraşıyor. Hatta, geçtiğimiz günlerde, Çin'de iki popüler dini uygulamanın Apple App Store'dan kaldırıldığını bildirdi daha sonra Amazon'a ait Audible ve Yahoo Finance uygulamasının da kaldırıldığı ortaya çıktı.
App Store'u izleyen bir grup olan Apple Censorship, bu ay kaldırılan uygulamalarda artış gördüğünü söylüyor. Peki neler oluyor?
Büyük teknoloji atılımların gerileme dönemi
Pekin'de kapalı kapılar ardında neler olduğunu anlamak oldukça zor. Yine de, Apple ve Microsoft'un yetkililer ve Çin teknoloji endüstrisi arasında bir iç savaşta yer aldığı giderek daha net hale geliyor.
Çin'in devasa küresel şirketler olan kendi büyük teknoloji devleri Tencent, Alibaba ve Huawei var. Ancak Çin hükümeti, sahip oldukları kontrolsüz büyüyen güç konusunda endişelenmeye başladı.
— Nisan ayında Alibaba, bir soruşturmanın hakim pazar konumunu kötüye kullandığını tespit ettikten sonra 2,8 milyar dolarlık (2 milyar sterlin) rekor bir cezayı kabul etti.
— Çin Merkez Bankası Bitcoin kullanımını yasakladı
— Ağustos ayında Çin hükümeti, teknoloji ekonomisinin daha sıkı düzenlenmesini belirleyen beş yıllık bir plan açıkladı.
Amerikan şirketleri "büyük teknoloji gerilemesi" etkisinden kurtulmuş değil.
The Great Firewall of China kitabının yazarı James Griffiths, "Baskı, hem Apple'ın hem de Microsoft'un konumlarının son yıllarda olduğundan daha zayıf olduğunun farkında olduklarını gösteriyor. Dikkatli yürümeleri gerektiğini biliyorlar" diyor.
Microsoft için bardağı taşıran son damla, şirketin daha fazla düzenlemeye uymasını gerektirecek olan Kişisel Bilgilerin Korunması Yasası'nın (PIPL) 1 Kasım'da yürürlüğe girmesi oldu. Microsoft, LinkedIn'i çekme kararını açıklayan bir açıklamada buna değiniyor: "Çin'de çok daha zorlu bir çalışma ortamı ve daha fazla uyumluluk gereksinimleriyle karşı karşıyayız."
Stanford Üniversitesi'ndeki DigiChina Projesi'nin baş editörü Graham Webster, "Sanırım buna değmeyeceğine karar verdiler" dedi.
Büyük oyun, büyük planlar
Ancak Apple'ın Çin'de Microsoft'tan farklı bir dizi önceliği var.
Apple, Çin'de büyük yatırımlar yanısıra benimsenmiş durumda, diğer tüm ABD teknoloji şirketleri arasında hatta en fazlası. Apple, son çeyrekte Çin ve Tayvan'da yaklaşık 15 milyar dolar gelir elde etti. Bu gerçekten olağanüstü bir rakam.
Küresel çapta tedarik zinciri de Çin üretimine bağlı ve Çin'de olmak için Apple, ülkenin kurallarına göre oynaması gerektiğini biliyor. Her ne kadar bazı alanlarda şirket "sansür" zorunluluğuyla yüzleşse de, genel manada elde ettiği karlılık ile bu zorluğa katlanıyor.
Şunu sorabilirsiniz: Apple neden Çin'de donanım satmıyor ve App Store'u unutmuyor?
Sorun şu ki Apple, App Store ve iPhone'un ayrılmaz bir parçası olduğuna inanıyor. İnsanların App Store'dan uzakta bir iPhone'a uygulama indirebileceği yandan yükleme uygulamalarının emsali oluşturmak istemiyor. App Store alternatifinin gelmesi bile şirketin para kazanması önüne büyük bir engel teşkil edebilir.
Bu nedenle, Apple Çin'de ürün satacaksa, App Store'u o ülkenin kurallarına uygun hareket etmesi oldukça önemli.
Gizemli stratejiler
Google, Çin'in bir hack saldırısı şüphesi nedeniyle Google arama motorunu 2010 yılında Çin'de faaliyetlerini. Şirket, aramaları sansürlemenin gereğinden fazla olması nedeniyle mutlu olmadığını belirtmişti.
Farklı görüşler, Microsoft'un LinkedIn'i çekmesinin artık Apple'ı "büyük bir hedef" haline getirdiğine inanıyor ancak Apple'ın Çin'de kalmak için savaşacağını düşünüyor.
Her ne kadar varsayımlar üzerine konuşuluyor olsa da; kesin olan bir şey ise Apple ile Çinli yetkililer arasında kapalı kapılar ardında devam eden konuşmaların detayları. Belkide, Apple geri adım atıyor ve belki de birçok uygulama hala çalışıyor ve Apple onlar için ayağa kalktığı için Çin'deki App Store'da yaşıyor olabilir.
Apple bu tür gelişmelere nadiren yorum yapıyor ve gazetecileri, faaliyet gösterdiği ülkelerin yasalarına uymasa bile onlara uyacağını belirten insan hakları politikasına yönlendiren demeçler vermeye yöneliyor. Şirket, Çin'de tam da bunu yapıyor.
Dünyanın en büyük beşlisi kabul edilen, GAFAM grubundan sadece Apple, Çin'de faaliyetlerini sürdürebiliyor. Baskıcı rejim karşısında Apple ne kadar daha direnebilir sorusu hâlâ netleşmiş değil.
Comments